ტკივილით გავლილი მისი ცხოვრება

დიმიტრი ყიფიანი - "გულთასრული კაცი"

03-05-2012

დიმიტრი ყიფიანი... უაღრესად პატიოსანი და ერთგული ბუნების, არაჩვეულებრივად შრომისმოყვარე და უპრეტენზიო, სრულიად მიუდგომელი, ბავშვივით გულუბრყვილო, მაგრამ, ფიცხი, მოუთმენელი, უკანმოუხედავად თავგანწირული მაშინ, როდესაც მის მრწამსს შეეხებოდნენ.
















სამსახურს ჩამოცილებული, 72 წლის ყიფიანი მეტწილად საკუთარ მამულში, ქვიშხეთში ატარებდა დროს. მიმსვლელი და მნახველი არ აკლდა. სპეციალური დურბინდიც გაიჩინა - აივანზე გადამდგარი შორიდანვე თვალს ჰკიდებდა მომავალ სტუმარს და უკვე ბინაზე მოსულს გაშლილ სუფრას ახვედრებდა. ბოლოს აკაკი ესტუმრა. ეს მას შემდეგ მოხდა, რაც იოსებ ლაღიაშვილმა ხანჯლით თბილისის სასულიერო სემინარიის რექტორი, ქართველთა მოძულე პავლე ჩუდეცკი გამოასალმა სიცოცხლეს. ამის გამო ეგზარქოსმა პავლემ ქადაგების დროს დაწყევლა ის "წრე და გარემო" რომელმაც მკვლელი შვა. ეს მთელი ერის დაწყევლის ტოლფასი იყო. ეკლესიაში შეგროვილმა წარჩინებულმა ქართველობამ პროტესტის ნიშნად ტაძარი დატოვა. სულ ეს იყო, რაც გაბედეს. ამ უმაგალითო შეურაცხყოფის ამბავი ყიფიანმა ქვიშხეთში გაიგო. აღშფოთებულმა იქიდანვე გაუგზავნა წერილი ეგზარქოსს, რომელშიც მისთვის ჩვეული ტაქტითა და პირდაპირობით მოუწოდებდა იმ ქვეყნის დატოვებისკენ, რომლის შვილებსა მათზე ლოცვის ნაცვლად, წყევლიდა. ეგზარქოსმა წერილი მთავარმართებელს მიურბენინა. დიმიტრი ყიფიანს, მღვდელმთავრის შეურაცხყოფისთვის სტავროპოლში გადასახლება გადაუწყვიტეს. როგორ შეხვდა ამ ამბავს წლებით დამძიმებული მოხუცი? "მისმა მხიარულმა სახემ გამაოცა. სიცილით მითხრა: ნუ გშურს ჩემთვის ეს ღვთის წყალობა, უკეთეს ჯილდოს მე ვერც კი მოვიფიქრებდი. ერთი საუკუნეა ქართველები ცუდკაცობისთვის იგზავნებიან ციმბირში და ჯერ იდეურად არავინ დასჯილა. დე, პირველი მერცხალიც მე ვიყო, მართალია, პირველ მერცხალს ხანდახან სუსხი დაჰკრავს და გაზაფხულს ვეღარ ესწრება, მაგრამ მაინც პირველი მახარობელია და გაზაფხული მაინც მოვა", - იგონებდა მისი სულიერი სიმხნევით მოხიბლული აკაკი.

გაემგზავრა სტავროპოლში, იქ, სასტუმროში დაბინავებულს, მკვლელები მიუგზავნეს, რომლებმაც მძინარე მოხუცს, ისევ აკაკის თუ დავესესხებით, "ის ტვინი, რომელიც საქართველოზე ჰფიქრობდა, თავზე გადაანთხიეს... იმ გულზე, რომელიც სამშობლოსთვის სძგერდა, ცივი ხელები დააკრეფინეს".

დიმიტრი ყიფიანის ცხედარს ქართველები საბურთალოს მიდამოებში (მაშინ ქალაქგარეთ) დახვდნენ. მძიმე აღმოჩნდა თავგაჩეხილი მოხუცის ხილვა. თურმე, ხალხი დამუნჯებულა და ვერავინ ხმას ვეღარ იღებდა, ვერ მიმხვდარიყვნენ, რა ეთქვათ ან რა მოემოქმედათ. იდგნენ მტვრიან შარაზე დაზაფრულები. ამ სიჩუმეში კუბოსთან ქუთაისში მოღვაწეობის დროს მისი მოადგილე დავით ნიჟარაძე მისულა და ამოუთქვამს: ვაი ჩემს თავს, რომ ცოცხალი ვარ და შენ კი მაგ კუბოში გხედავო. ამან ხალხი გონს მოიყვანა და მცირე პარაკლისის შემდეგ პროცესია ქალაქისკენ დაიძრა. განზრახული ჰქონდათ გოლოვინის (ახლანდელი რუსთაველის) ქუჩის გავლით ასულიყვნენ მთაწმინდაზე. მსვლელობა, რომელსაც წინ სამღვდელო პირები და ცხენზე ამხედრებული რამდენიმე ხმალამოღებული ქართველი მიუძღოდა, ახლანდელი ჭავჭავაძის ქუჩის ასახვევთან შეაჩერეს ჟანდარმებმა, - ხელისუფლებას დიმიტრი ყიფიანის ისევე უჩუმრად დასაფლავება სურდა, როგორც მოკლა. ქართველებმა ამჯერად, იძალეს, ჟანდარმების კორდონი გაარღვიეს და პროცესიამ მთაწმინდისკენ გზა განაგრძო.